Tuesday, June 4, 2019

India's Dam Projects - प्रमुख बांध एवं नदी परियोजनाएँ


भारत के प्रमुख बांध एवं नदी परियोजनाएँ 

(Important dams and river projects of India)

    भारत कृषि प्रधान राष्ट्र रहा है, यहां कि शस्य श्यामला भूमि हमेशा से ही कई अमृत रूपी नदियों से सिंचित होती रही हैं।  इन्हीं नदियों को और ज्यादा उपयोगी बनाने और बहूद्देशीय कार्यक्रमों को संचालित करने के लिए बहुत सारी परियोजनाओं का शुभारंभ किया गया जो की अलग अलग पंचवर्षीय योजनाओं के अंतर्गत बनाये गये थे। उन्हीं महत्वपूर्ण परियोजनाओं और बाँधों में कुछेक की सूची यहां दर्शाई गई हैं।  

भारत के प्रमुख बांध एवं नदी परियोजनाएँ (Major dams and river projects in India)

 

क्रमांक

बांध/नदी परियोजना

नदी

राज्य/केन्द्रशासित प्रदेश

1

चुटक जलविद्युत परियोजना (Chutak Hydroelectric Plant)

सुरू नदी

कारगिल (लद्दाख)

2

दुमखर बाँध (Dumkhar Dam)

सिंधु नदी

लेह (लद्दाख)

3

निम्मो-बाजगो जलविद्युत परियोजना (Nimoo Bazgo Hydroelectric Plant)

सिंधु नदी

लेह (लद्दाख)

4

दुलहस्ती परियोजना (Dul Hasti Project )

चिनाब नदी

जम्मू और कश्मीर 

5

रंजीत सागर बांध परियोजना (Ranjit Sagar Dam Project )

रावी नदी

जम्मू और कश्मीर

6

बगलिहार बांध (Baglihar Dam)

चिनाब

जम्मू और कश्मीर 

7

किशनगंगा जलविद्युत परियोजना (Kishanganga Hydroelectric Plant)

किशनगंगा नदी

 जम्मू और कश्मीर

8

पाकल दुल बांध (Pakal Dul Dam)

मरुसुदर नदी

किश्तवाड़ (जम्मू और कश्मीर)

9

रैटल जलविद्युत परियोजना (Ratle Hydroelectric Plant)

चिनाब नदी

किश्तवाड़ (जम्मू और कश्मीर)

10

सलाल जलविद्युत परियोजना (Salal Hydroelectric Power Station)

 चिनाब नदी

रियासी (जम्मू और कश्मीर)

11

उरी बांध (Uri Dam)

झेलम नदी

  बारामूला (जम्मू और कश्मीर)

12

उकाई परियोजना (Ukai Project)

 ताप्ती नदी 

गुजरात

13

काकड़ापारा परियोजना (Kakrapar project)

ताप्ती नदी

गुजरात

14

सरदार सरोवर परियोजना (Sardar Sarovar Project)

नर्मदा नदी

गुजरात

15

जवाहर सागर परियोजना (Jawahar Sagar Project)

चम्बल नदी

राजस्थान

16

राणा प्रताप सागर परियोजना (Rana Pratap Sagar Project )

चम्बल नदी

राजस्थान

17

भाखड़ा नांगल परियोजना (Bhakra Nangal Project)

सतलज नदी

हिमाचल प्रदेश

18

कोलडैम परियोजना (Koldam project)

सतलुज नदी

हिमाचल प्रदेश 

19

नाथपा झाकरी परियोजना (Nathpa Jhakri project)

सतलज नदी

हिमाचल प्रदेश

20

टिहरी बाँध परियोजना (Tehri Dam Project)

 भागीरथी नदी

उत्तराखण्ड 

21

माताटीला परियोजना (Matatila project )

बेतवा नदी

उत्तर प्रदेश 

22

तिलैया परियोजना (Tilaiya Project)

बराकर नदी

झारखंड

23

पंचेत बांध (Panchet Dam)

दामोदर नदी

झारखंड

24

फरक्का परियोजना (Farakka project)

गंगा नदी

पश्चिम बंगाल 

25

दुर्गापुर बैराज परियोजना (Durgapur Barrage Project)

दामोदर नदी

पश्चिम बंगाल

26

हिराकुड बाँध परियोजना (Hirakud Dam Project)

महानदी

ओडीशा 

27

गंगासागर परियोजना (Ganga Sagar project)

चम्बल नदी

मध्य प्रदेश

28

बाणसागर परियोजना (Bansagar project)

सोन नदी

मध्य प्रदेश

29

जायकवाड़ी परियोजना (Jayakwadi project )

गोदावरी नदी

महाराष्ट्र

30

नागपुर शक्ति गृह परियोजना (Nagpur Power Station Project) 

कोराडी नदी

महाराष्ट्र

31

भीमा परियोजना (Bhima Project)

पवना नदी

तेलंगाना

32

नागार्जुनसागर परियोजना (Nagarjuna Sagar Project)

कृष्णा नदी

आन्ध्र प्रदेश

33

पोचम्पाद परियोजना (Pochampad project)

महानदी

कर्नाटक

34

हिडकल परियोजना (Hidkal project)

घाटप्रभा नदी

कर्नाटक 

35

इडुक्की परियोजना (Idukki Dam)

पेरियार नदी

केरल

 

No comments:

Post a Comment